دنیای بسته بندی پایدار می‌تونه یه جورایی گیج‌کننده باشه، مخصوصاً وقتی دقیقاً معلوم نیست “پایدار”، “سبز” یا “دوستدار محیط زیست” دقیقاً یعنی چی. اینجاست که موضوع سبزشویی (یا همون ادعای سبز بودن الکی) خیلی راحت می‌تونه وسط بیاد.
پس کاملاً طبیعیه اگه پیدا کردن بسته بندی‌ای که هم زمین رو موقع تولید و هم توی مرحله‌ی دفع خراب نکنه، برات یه چالش باشه.
تعریف "دوستدار محیط زیست"
بیایم یه تعریف ساده برای دوستدار محیط زیست داشته باشیم:
این نوع بسته بندی از موادی ساخته شده که می‌شه جایگزین یا تجدیدشون کرد یا دوباره به دست آورد. یه ویژگی دیگه‌اش اینه که موقع تجزیه، هیچ مواد شیمیایی مضری به جا نمی‌ذاره. اما صبر کن! دوستدار محیط زیست بودن فقط به مواد محدود نمی‌شه.
مواد بسته بندی یا چیزای دیگه؟
مهندس های بسته بندی معتقدن که پایداری یه مفهوم گسترده‌تره و فقط به مواد مربوط نمی‌شه. مثلاً چی؟ قابلیت استفاده‌ی دوباره!
فکر کن یه جعبه اونقدر بادوام باشه که صدبار بتونی ازش استفاده کنی. خب این کجا، یه بسته بندی زیست‌تخریب‌پذیر که بعد یه‌بار مصرف از بین می‌ره کجا؟
استفاده‌ی دوباره یه جنبه‌ی جالب از پایداریه که به بسته بندی عمر دوباره می‌ده. این کار باعث می‌شه بسته بندی مدت بیشتری کار کنه و در نتیجه، مواد یک‌بار مصرف کمتری وارد چرخه بشه.
حتی از دید کسب‌وکارها هم بسته بندی قابل‌استفاده‌ی دوباره می‌تونه مزایای متفاوتی داشته باشه. گاهی به‌جای این که روی مواد جدید و پیشرفته سرمایه‌گذاری کنی، یه محصول بادوام و چندبار مصرف، خودش یه حرکت سبز و هوشمندانه‌ست.
کدوم بسته بندی ها دوستدار محیط زیست هستن؟
اگه دنبال بسته بندی‌های سبز و پایدار می‌گردی، این لیست می‌تونه راهنمای خوبی باشه (ولی خب قطعاً همه چی رو نمی‌پوشونه).
کاغذ بازیافتی (مقوا)
کاغذ بازیافتی از الیاف چوب درست می‌شه، که یه جورایی شبیه خمیره.
👈 مقاله مرتبط: ۷ نوع کاغذ مناسب بسته بندی محصولات
این الیاف می‌تونن از کاغذهای قدیمی که دوباره تبدیل به خمیر شدن، یا مستقیماً از درخت‌های تازه باشن. با این همه محصول کاغذی که توی دنیا هست، معلومه که استفاده از کاغذ بازیافتی یه گزینه عالی برای بسته بندی‌های دوستدار محیط زیست هست. معمولاً از این خمیر بازیافتی برای ساخت مقواهای ضخیم یا کارت‌پستالی استفاده می‌شه.
کاغذ تازه (مقوا)
یه مشکلی که خمیر کاغذ داره اینه که فقط چند بار می‌شه بازیافتش کرد. چون هر بار که بازیافت می‌شه، الیاف چوب کوتاه‌تر و ضعیف‌تر می‌شن.
برای اینکه این مشکل حل بشه، می‌شه الیاف تازه و بلند از درخت‌های جدید به خمیر اضافه کرد. این الیاف تازه، بهش می‌گن فیبر بکر (یا همون virgin fibers).
مقوای تاییدشده FSC
فرقی نداره بسته بندی‌ت از مواد بازیافتی باشه یا تازه، اگه لوگوی FSC داشته باشه، یعنی این کاغذ از منابع پایدار و مدیریت‌شده اومده.
اگه کاغذ بازیافتیه، این تاییدیه نشون می‌ده که حداقل ۸۰٪ موادش بازیافتیه. اگه هم از الیاف بکر ساخته شده، یعنی درخت‌های مورد استفاده به‌طور پایدار کاشته و برداشت شدن.
بسته بندی‌های قابل کمپوست
این نوع بسته بندی‌ها به‌خاطر تجزیه سریع و بدون به‌جا گذاشتن مواد مضر خیلی محبوب شدن. معمولاً از گیاهایی مثل ذرت، نیشکر، هویج و چغندر ساخته می‌شن.
اگه یه بسته بندی برچسب قابل کمپوست داشته باشه، باید توی کمپوست خونگی حداکثر تا ۱۸۰ روز و توی کمپوست صنعتی نهایتاً توی ۹۰ روز تجزیه بشه.
پاکت‌های زیستی آماده‌چاپ
یه نمونه خوب از این نوع بسته بندی‌ها، پاکت‌های زیستی هستن که کاملاً قابل کمپوست و پایدارن. این پاکت‌ها می‌تونن یه گزینه جذاب برای کسب‌وکارایی باشن که می‌خوان پایداری رو توی برندشون نشون بدن.
کنف
این روزها، قانون‌گذارهای اتحادیه اروپا و آمریکا بالاخره دارن می‌فهمن که کنف چقدر ارزشمند و سودآوره. به همین خاطر، داره کم‌کم محبوب می‌شه. قسمت‌های داخلی و سلولزی گیاه کنف می‌تونه برای ساخت یه پلاستیک زیستی کاملاً قابل‌تجزیه استفاده بشه. این پلاستیک توی حداکثر ۶ ماه توی زباله‌دان تجزیه می‌شه.
قارچ
بسته بندی قارچی از ضایعات کشاورزی ساخته می‌شه که با مایسیلیوم (ریشه‌های قارچ) به هم چسبیده.
👈 مقاله مرتبط: بسته بندی قارچی: جایگزین پایدار برای پلاستیک
این فرآیند خیلی سبزه چون از مواد ارگانیک استفاده می‌کنه و منابع خیلی کمی نیاز داره. نتیجه: یه بسته بندی که کاملاً قابل‌تجزیه‌ست.
این روش انقدر پتانسیل داره که حتی ایکه‌آ IKEA چند سال پیش ازش استفاده کرد تا ردپای کربنی‌شو کم کنه و جعبه‌هاش سبک‌تر بشن.
جلبک
توی جلبک و خزه‌ی دریایی یه ماده ژلاتینی به اسم آگار هست. شاید بیشتر برای آشپزی بشناسیش (مثلاً جایگزین گیاهی ژلاتین). ولی حالا با پیشرفت تکنولوژی، از این آگار می‌شه به‌عنوان یه ماده‌ی چسبنده استفاده کرد تا ضایعات گیاهی مثل ذرت و گندم رو به هم بچسبونه.
نتیجه: بسته بندی‌های انعطاف‌پذیر و زیست‌تخریب‌پذیر که می‌تونن اشکال مختلفی بگیرن.
کاغذ کرافت
کاغذ کرافت هم مثل مقوا از خمیر کاغذ ساخته می‌شه، ولی با یه تفاوت، برای ساختش از انواع بیشتری از درخت‌ها استفاده می‌شه. مثلاً می‌شه از باقی‌مونده‌ی تولید خمیر کاغذ از درخت‌های تازه، برای ساخت کاغذ کرافت بهره برد.
این نوع کاغذ معمولاً توی کیسه‌های کاغذی استفاده می‌شه. چون الیافش محکم‌ترن، می‌شه از چسب‌های ملایم‌تر استفاده کرد که سریع‌تر تجزیه می‌شن.
👈 مقاله مرتبط: ساک خرید کاغذی: یک بسته بندی ساده
بسته بندی پایدار برای کسب و کارهای کوچک: ساده، مقرون به صرفه و موثر
اگه یه کسب‌وکار کوچیک داری و دنبال راه‌هایی برای استفاده از بسته بندی پایدار هستی، بدون که این کار نباید پیچیده باشه. درسته که مواد دوستدار محیط زیستی مثل کنف، جلبک و قارچ می‌تونن صنعت بسته بندی رو متحول کنن، ولی فعلاً، این گزینه‌ها برای خیلی از خرده‌فروشا دور از دسترسه.
اگه پیدا کردن یه بسته بندی سبز و مقرون‌به‌صرفه برات سخته، یه نگاه دوباره به جعبه‌ی مقوایی ساده بنداز!
جعبه‌ی پستی با نوار چسب کرافت چاپ شده
کاغذ و خمیر کاغذ (مخصوصاً مقوا) به‌وفور در دسترسه. روزانه چندین تُن محصولات تازه و بازیافتی ازش ساخته می‌شه. زیرساخت تولید، بازیافت و استفاده دوباره از این مواد خیلی پیشرفته‌ست و تقریباً همه، از غول‌های صنعتی گرفته تا استارتاپ‌ها، بهش تکیه می‌کنن.
حرف آخر
خب، بسته بندی دوستدار محیط زیست چیه؟ لیستی که بالا گفتیم، نشون می‌ده گزینه‌ها زیاده. ولی اینکه بخوای یه بسته بندی سبز رو دقیقاً برای کار خودت پیدا کنی، همیشه آسون نیست.
اینجاست که آژانس طراحی بالی می‌تونه کمکت کنه.
از بسته بندی‌های چندبارمصرف گرفته تا بازیافتی، زیست‌تخریب‌پذیر و کمپوستی، فقط یک مشاوره تا بسته بندی پایدار فاصله داری!
👈 مقاله مرتبط: ۷ نوع کاغذ مناسب بسته بندی محصولات
