هر سال بیش از ۳۰۰ میلیون تن زباله پلاستیکی در دنیا تولید می‌شه. بیشترش هم پلاستیک های یک بار مصرف و غیر قابل تجزیه هست که یا توی زمین‌های دفن زباله تموم می‌شن یا سر از اقیانوس‌ها در میارن.
خیلی مهمه که هم در سطح فردی و هم در سطح شرکت‌ها، میزان زباله پلاستیکی رو کم کنیم. بسته بندی بدون پلاستیک نه‌تنها به محیط‌زیست کمک می‌کنه، بلکه دل مصرف‌کننده‌های طرفدار محیط‌زیست رو هم به دست میاره.
برای همین این مقاله رو آماده کردیم تا بهترین جایگزین‌های بسته بندی پلاستیکی رو بهتون معرفی کنیم.
قراره در این محتوا ببینید:
- مزایای بسته بندی کاغذی
- چطور می‌تونید پلاستیک رو با کاغذ جایگزین کنید؟
- مشکل نابود نشدن پلاستیک
- جایگزین‌های زیست‌پلاستیک
- پیدا کردن راه‌هایی برای استفاده چندباره از پلاستیک
از بسته بندی پلاستیکی به بسته بندی کاغذی کوچ کنید
عمر متوسط پلاستیک بین ۴۵۰ تا ۱۰۰۰ ساله.
عمر متوسط کاغذ؟ چهار هفته.
خب، همین یه دلیل کافیه که بگیم بسته بندی کاغذی جایگزین بهتری برای پلاستیکه.
معمول‌ترین نوع بسته بندی کاغذی، مقواست (مثل جعبه‌های کرافت).
رایج‌ترین انواع جعبه‌های مقوایی:
- جعبه‌های موج‌دار (Corrugated boxes)
- جعبه‌های سخت (Rigid boxes)
- جعبه‌های تاشو (Folding cartons)
این جعبه‌ها برای انواع محصولات از شرکت‌های بزرگ و کوچیک کاربرد دارن؛ از جواهرات گرفته تا لباس، کتاب، وسایل الکترونیکی و هر چیز دیگه‌ای.
اما علاوه بر این‌ها، بسته بندی کاغذی چه مزایای دیگه‌ای داره؟ پلاستیک به این راحتی‌ها از بین نمی‌ره. این رو نمی‌شه زیاد تاکید کرد.
یه نمونه جالب: سال ۱۹۹۲، یه کانتینر کشتی با ۲۸ هزار تا اردک پلاستیکی (به اصطلاح “لاستیکی”) توی مسیر بین هنگ‌کنگ و آمریکا افتاد تو دریا.
👈 مقاله مرتبط: ۷ نوع کاغذ مناسب بسته بندی
این اردک‌ها که بهشون لقب دوستان شناور دادن، اصلاً دوستدار محیط‌زیست نیستن.
توی این سال‌ها، این اردک‌ها رو توی ساحل‌های مختلف دنیا پیدا کردن؛ بعضی‌هاشون هزاران کیلومتر راه رو طی کردن، از شرایط سخت قطب شمال جون سالم به در بردن، و هنوزم سالم و سرحال روی ساحل‌های دور و نزدیک دیده می‌شن.
هر سال، مقدار باورنکردنی زباله پلاستیکی وارد اقیانوس‌ها می‌شه، به موجودات دریایی آسیب می‌زنه و کل زنجیره غذایی اقیانوس رو مختل می‌کنه.
این سرسختی عجیب و غریب اردک‌ها نشون می‌ده پلاستیک چقدر دیر از بین می‌ره. در مقابل، همون اردک‌ها توی جعبه‌های مقوایی بسته بندی شده بودن که وقتی با آب شور دریا تماس پیدا کردن، فوراً شروع کردن به تجزیه شدن.
اینجاست که اهمیت پیدا کردن جایگزین‌های پایدار برای بسته بندی پلاستیکی معلوم می‌شه. به همین دلیل بسته بندی مقوایی باید اساس کارتون باشه.
چرا کاغذ پایدارتر از پلاستیکه؟
بزرگ‌ترین مزیت جعبه‌های مقوایی قابلیت بازیافتشونه. مصرف‌کننده‌ها می‌تونن با خیال راحت محصولشون رو بخرن و بسته بندی رو توی سطل بازیافت بندازن. اما داستان به اینجا ختم نمی‌شه. بیشتر اوقات، همون مقوای بازیافتی دوباره استفاده می‌شه و برای تولید بسته بندی های جدید به کار می‌ره.
شاید بپرسید: “خب، اما برای تولید بسته بندی کاغذی باید درختا رو قطع کنیم، نه؟”
اینجاست که منابع مسئولانه اهمیت پیدا می‌کنن. مثلاً برند Kuyichi که لباس‌های ارگانیک تولید می‌کنه، از پاکت‌های کاغذی استفاده می‌کنه که هم محکم و چندبار مصرفه (برای برگشت محصول)، هم با مهر FSC که نشون می‌ده کاغذش از منابع مسئولانه تأمین شده.
رویکرد Kuyichi به مد و بسته‌بندی، چرخه‌ایه، یعنی روی بازیافت‌پذیری تأکید ویژه‌ای دارن.
یه سری بسته بندی با مواد بازیافتی هستن که برای محصولات مختلف عالیه و همون کیفیت جعبه‌های معمولی رو دارن.
👈 مقاله مرتبط: بسته بندی دوستدار محیط زیست چیست؟
پایدار بودن مد شده!
نسل میلنیال‌ها (دهه شصتی‌ها و هفتادی‌ها) پیشتاز حرکت‌های پایداری هستن که برای همیشه رفتار مصرف‌کننده‌ها رو تغییر دادن. از گوشت‌های ارگانیک و پرورش آزاد گرفته تا لباس‌های وگان، میلنیال‌ها دارن با سبک زندگی و رفتارشون دنیای پایدارتری رو شکل می‌دن.
یه تحقیق نشون داده که ۶۱٪ میلنیال‌ها حاضرن برای محصولات پایدار بیشتر پول بدن. این عدد برای نسل X (دهه پنجاهی‌ها) ۵۵٪ و برای نسل بیبی بومرها (دهه سی و چهل) فقط ۴۶٪ بوده.
این روند یعنی اگه برند شما بخواد مشتری‌های سبز و دغدغه‌مند بیشتری رو جذب کنه، باید بسته‌بندی‌های پایدارتری ارائه بده. بسته‌بندی‌های کاغذی یه جایگزین دوستدار محیط‌زیسته که می‌تونه مشتری‌های سخت‌گیر و آگاه شما رو راضی کنه.
پلاستیک رو با کاغذ جایگزین کنید
خب، شما بسته بندی کاغذی رو انتخاب کردید و یه جعبه سفارشی زیبا دارید. اما آیا همه پلاستیک‌ها رو از بسته‌بندیتون حذف کردید؟
نوارچسب بسته بندی یکی از بخش‌های اصلی هر بسته‌بندیه. همونیه که مطمئن می‌شه محصول شما سالم به دست مشتری می‌رسه.
اما اکثر نوارچسب‌ها پلاستیکی هستن و درست مثل پلاستیک‌های یک‌بارمصرف، سر از زباله‌ها در میارن.
اینجاست که می‌تونید با جایگزینی نوارچسب کرافت دوستدار محیط‌زیست، پایدارتر عمل کنید. این نوارچسب‌ها از کاغذ طبیعی قهوه‌ای یا سفید با چسب طبیعی ساخته شدن و یه انتخاب عالی برای پایداری هستن.
یا شاید دیده باشید بعضی محصولات رو که دوبار توی پلاستیک پیچیدن، کاری که واقعاً لازم نیست. همه ما تجربه کردیم که از یه خرید آنلاین بسته‌ای دریافت کنیم و برای باز کردنش مجبور بشیم لایه‌های پلاستیک رو یکی‌یکی پاره کنیم.
👈 مقاله مرتبط: نکات مهم در طراحی بسته بندی
خب، به جای این کار، از جایگزین‌های پایدار مثل کاغذ پوستی سفارشی استفاده کنید. این تغییر هم ردپای کربنی شما رو کم می‌کنه و هم احتمالاً تجربه باز کردن بسته رو برای مشتری‌هاتون جذاب‌تر می‌کنه.
جایگزین‌های پلاستیک
بیشتر پلاستیک‌هایی که استفاده می‌کنیم، از نفت ساخته می‌شن و همین پلاستیک‌های بدقلقی هستن که تا ۱۰۰۰ سال طول می‌کشه تجزیه بشن. اما پیشرفت علم و تکنولوژی باعث شده که جایگزین‌هایی به اسم زیست‌پلاستیک (bioplastic) تولید بشه. این نوع پلاستیک‌ها از مواد طبیعی درست می‌شن و خیلی سریع‌تر تجزیه می‌شن.
خب، تا اینجای کار عالیه، ولی باید با یه نگاه انتقادی هم بهش نگاه کنیم. چرا؟
تولید زیست‌پلاستیک انرژی زیادی می‌خواد که خودش به محیط‌زیست آسیب می‌زنه. این پلاستیک‌ها فقط توی کمپوست‌های صنعتی درست تجزیه می‌شن؛ یعنی نمی‌تونید برید و یه بسته زیست‌پلاستیک رو توی کمپوست خونگی‌تون دفن کنید و انتظار داشته باشید که به همین راحتی از بین بره. با این حال، مزایای زیست‌پلاستیک‌ها برای محیط‌زیست غیرقابل انکاره.
چند نمونه از زیست‌پلاستیک‌ها:
- پلاستیک نشاسته‌ای: این نوع پلاستیک با استفاده از نشاسته ذرت و سیب‌زمینی درست می‌شه. ارزونه و برای کارهایی مثل تولید کپسول‌های دارویی و بعضی محصولات تجاری وقتی با بیوپلیمرهای دیگه ترکیب بشه، عالیه.
- پلاستیک سلولزی: پلاستیک‌های سلولزی از استرها و مشتقات سلولز ساخته می‌شن.
- بگاس (Bagasse): بگاس محصول جانبی خشک و فیبردار نیشکره. ساقه‌های باقی‌مونده نیشکر رو جمع می‌کنن و با دمای بالا تحت فشار می‌ذارن. معمولاً توی بسته بندی مواد غذایی استفاده می‌شه.
- پلاستیک پروتئینی: گلوتن گندم، پروتئین سویا، شیر و کازئین هم منابع خوبی برای تولید زیست‌پلاستیک هستن.
نمونه هایی از بسته بندی زیست‌پلاستیکی
پاکت Bio-Poly Mailer:
پاکت‌های پستی یکی از پرطرفدارترین انواع بسته بندی هستن؛ سبک، بادوام، ضدآب و ارزون‌تر از جعبه. اما مشکل چیه؟ این پاکت‌ها از پلاستیک‌های نرم نفتی ساخته می‌شن که بازیافتشون خیلی سخته.
اینجاست که پاکت‌های Bio-Poly به کمک میاد. این پاکت‌ها همون قابلیت‌های پاکت‌های معمولی رو دارن ولی به جای پلاستیک نفتی از پلاستیک گیاهی ساخته شدن.
بطری گیاهی کوکاکولا
حتی غول‌هایی مثل کوکاکولا هم نمی‌تونن از موج پایداری فرار کنن. این شرکت قول داده تا سال ۲۰۲۵ همه بسته‌بندی‌هاش رو قابل بازیافت کنه.
یکی از قدم‌هایی که تو این راه برداشته، معرفی بطری زیست‌پلاستیکی Plantbottle بوده. این بطری برای آب، نوشابه و آبمیوه‌های کوکاکولا استفاده می‌شه و حدود ۳۰٪ از مواد نفتی لازم برای تولید PET رو با مواد گیاهی جایگزین کرده.
البته کوکاکولا داره روی تکنولوژی‌های جدید کار می‌کنه تا یه روزی این بطری‌ها ۱۰۰٪ از مواد طبیعی ساخته بشن.
ظروف بگاس Vegware
این ظروف مخصوص غذا و نوشیدنی از نیشکر بازیافتی ساخته شدن. برای غذاهای گرم و سرد مناسبن و برخلاف ظروف پلی‌استایرنی، از مواد پایدار تولید می‌شن.
خیلیا می‌گن ظروف کاغذی برای بسته بندی غذا خیلی شکننده‌ست. اما الیاف طبیعی بگاس، ظروفی اقتصادی و مقاوم می‌سازن که از بشقاب‌های کاغذی قابل‌اعتمادتر و از پلاستیک معمولی خیلی کم‌ضررتره.
یه سری مثال دیگه از بسته بندی غذایی که از مواد طبیعی ساخته شده شامل ظروف چوبی و جعبه‌های خمیر گیاهیه.
استفاده چندباره از پلاستیک
درسته که پلاستیک برای محیط‌زیست مضره، ولی هنوز خیلی بهش وابسته‌ایم. از همون صبح که مسواک می‌زنید تا شب که دوباره مسواک می‌زنید، پلاستیک همراهمونه.
توی سوپرمارکت برای تازه نگه داشتن خوراکی‌هامون هست، تو بیمارستان‌ها، ماشین‌ها، سینماها و ایستگاه‌های قطار، پلاستیک همه‌جا هست.
جایگزین کردن همه پلاستیک‌های دنیا غیرممکنه چون خیلی بهشون نیاز داریم. ولی می‌تونیم از پلاستیک‌هایی که داریم، استفاده بهتری کنیم. استفاده چندباره از پلاستیک می‌تونه عمر مفیدش رو بیشتر کنه و احتمال این که سر از زباله‌دونی یا اقیانوس دربیاره رو کم کنه.
توی این بخش، چند مثال نوآورانه از استفاده چندباره از پلاستیک‌ها رو معرفی می‌کنیم.
زیراندازهای قلاب‌بافی‌شده با پلاستیک
گروه 1Million Women یه آموزش خفن درست کرده که نشون می‌ده چطور می‌تونید از کیسه‌های پلاستیکی قدیمی زیرانداز درست کنید و به افراد بی‌خانمان کمک کنید.
این شرکت استرالیایی می‌گه هر سال بیش از ۴ میلیارد کیسه پلاستیکی فقط توی استرالیا دور ریخته می‌شه.
اما توی این آموزش یاد می‌گیرید چطور کیسه‌ها رو به نخ پلاستیکی (Plarn) تبدیل کنید و ازشون زیراندازهای کاربردی بسازید. علاوه بر آموزش، این گروه فهرستی از خیریه‌هایی رو هم معرفی کرده که این زیراندازهای قلاب‌بافی‌شده رو برای افراد نیازمند قبول می‌کنن.
ایده‌های خلاقانه‌ای مثل این دارن به از بین بردن پلاستیک‌های یک‌بارمصرف کمک می‌کنن.
Filabot
Filabot یه شرکت نوآورانه‌ست که راهی پیدا کرده تا پلاستیک‌های موجود رو به فیلامنت‌های پرینتر سه‌بعدی تبدیل کنه. ایده از جایی شروع شد که تیم Filabot فهمید باقی‌مونده‌های پروژه‌های پرینت سه‌بعدی بی‌مصرف شدن و دور ریخته می‌شن. اونا یه دستگاه ساختن که این تکه‌های اضافی رو بازیافت می‌کنه و هیچ پلاستیکی هدر نمی‌ره.
دستگاه Filabot می‌تونه با انواع پلاستیک کار کنه. این نوع خلاقیت نه تنها باعث کاهش زباله‌های پلاستیکی می‌شه، بلکه اهمیت استفاده چندباره رو هم نشون می‌ده.
لیوان Keep Cup
قدیمی‌ترین شعار محیط‌زیستی دنیا: کاهش، استفاده دوباره، بازیافت هنوزم به اندازه روز اولش مهمه. استفاده دوباره حتی می‌تونه با یه تغییر کوچیک توی یه ایده قدیمی شروع بشه.
مثلاً لیوان‌های قابل استفاده دوباره، که تو کشورهای قهوه‌دوستی مثل استرالیا حسابی مد شده. برندهایی مثل Keep Cup سهم بزرگی توی کاهش زباله‌های پلاستیکی داشتن که ممکن بود سر از زباله‌دونی دربیارن.
این نشون می‌ده که برای داشتن یه استراتژی پایدار نیازی نیست چرخ رو از نو اختراع کنید.
🔥 مقاله جدید: ۶ ایده جذاب برای استفاده از بسته بندی روستیک در برندینگ
حرف آخر
بسته‌بندی‌های پلاستیکی دارن سیاره ما رو نابود می‌کنن. این مواد سرسخت و بیش‌ازحد استفاده‌شده، اقیانوس‌هامون رو پر کردن و به حیات‌وحش آسیب می‌زنن. همه ما باید سهم خودمون رو تو کاهش زباله‌های پلاستیکی انجام بدیم؛ چه به‌عنوان یه فرد و چه به‌عنوان یه کسب‌وکار.
عوض کردن پلاستیک با جایگزین‌های کاغذی یه قدم مثبت رو به جلوئه، ولی کارهای بیشتری هم می‌شه انجام داد. دنبال کردن تکنولوژی‌های جدید و تغییر نگرش نسبت به استفاده از پلاستیک هم جزو این راهه.
