توی هر نوع کسب‌وکاری، همیشه جا برای بهتر شدن هست. به‌خصوص تو دنیای پویا و پررقابت تجارت الکترونیک، جایی که خیلی راحت ممکنه تعادل بین بهره‌وری و کنترل هزینه‌ها رو از دست بدی. بسته بندی هم یکی از اصلی‌ترین بخش‌های این ماجراست. یه بسته بندی اشتباه می‌تونه باعث بشه فضای انبار و حمل‌ونقل هدر بره، درآمدت کم بشه یا حتی مشتری‌هات رو از دست بدی.
راه‌حل چیه؟ یه نگاه دقیق‌تر به طراحی بسته بندی. حتی کوچک‌ترین بهینه‌سازی‌ها تو این زمینه می‌تونه هم کیفیت حفاظتی بسته بندی رو بهتر کنه و هم تو هزینه‌ها صرفه‌جویی کنه.
توی این مقاله، جواب این سؤال‌ها رو پیدا می‌کنی:
چرا بسته بندی بهینه برای مارکت‌پلیس‌ها مهمه؟
چه چیزهایی تو طراحی بسته بندی هست که میشه تو همه فروشنده‌ها بهینه‌ش کرد؟
چطوری میشه بهره‌وری، هزینه و پایداری رو با هم متعادل کرد؟
بسته بندی بهینه: ویژگی‌ها و مزایا
بسته بندی بهینه و کارآمد چیست؟
با مثال راحت‌تر میشه توضیحش داد، پس یه تصویر ذهنی برات می‌کشم:
۱. بسته بندی بهینه از محصولت محافظت می‌کنه
تا حالا برات پیش اومده یه بسته بزرگ تحویل بگیری، ولی محصول توش داغون شده باشه و این‌ور اون‌ور پرت شده باشه؟ یا مثلاً قهوه‌ای سفارش بدی و به‌جای عطر خوش قهوه، یه کیسه متورم و بی‌بو به دستت برسه؟
وظیفه بسته بندی اینه که یه لایه محافظتی برای محصول ایجاد کنه، تا محصول سالم بمونه و ویژگی‌های اصلی‌ش حفظ بشه.
۲. بسته بندی بهینه راحت و کاربرپسنده
تا حالا شده یه بسته بندی پلاستیکی با ویژگی “راحت باز شو” بگیری، ولی وسط راه پاره بشه؟ یا یه کیسه کاغذی که وقتی بلندش می‌کنی، چون دسته نداره، از وسط جر بخوره؟ آشنا به نظر می‌رسه، نه؟
اما بسته بندی بهینه اینجور نیست. تو طراحی‌ش حسابی فکر شده و هر جزئی ازش برای بهتر کردن تجربه کاربری و کیفیت محصوله.
۳. بسته بندی بهینه دوستدار محیط‌زیسته
لایه‌های اضافی کارتن، تکه‌های غیرقابل بازیافت، مواد سمی، و جعبه‌های بزرگ که بیشترشون پر از هواست، کابوس طبیعته.
چرا نباید اینجوری باشه؟ چون پایداری اعتماد میاره. اگه بسته بندی مارکت‌پلیس شما به محیط‌زیست آسیب بزنه، برای مشتری‌هایی که هر سال بیشتر به محیط‌زیست اهمیت میدن، دردسر ایجاد می‌کنه.
طبق گزارش “خرید سبز” سال ۲۰۲۳، ۸۲ درصد مصرف‌کننده‌ها حاضرن برای بسته بندی پایدار بیشتر پول بدن.
بسته بندی بهینه چطوری کمک می‌کنه؟
با راه‌حل‌های هوشمندانه و طراحی دقیق، میشه تو چند هفته بهره‌وری بسته بندی رو به‌طرز چشمگیری بالا برد. چرا باید تو این کار سرمایه‌گذاری کرد؟ چون با بسته بندی بهینه، مارکت‌پلیس شما:
ضایعات کمتری از محصولات خواهد داشت
محصولات تو انبار به شرایط خاصی نیاز دارن، وگرنه زودتر از چیزی که انتظار میره خراب یا غیرقابل استفاده میشن. البته فقط دما، رطوبت و نور خورشید مهم نیستن. محصولات به یه بسته بندی محکم و بادوام نیاز دارن که تو ماه‌های طولانی نگهداری ازشون محافظت کنه.
بسته بندی بهینه فشار روی محصولات رو به حداقل می‌رسونه.
ضایعات کمتر از بسته بندی
همونطور که می‌دونی، استفاده کمتر از پلاستیک، نایلون حباب‌دار یا فوم یعنی اثرات منفی کمتر روی محیط‌زیست. با حذف مواد اضافی، ضایعات کمتری تولید میشه که نیاز به پردازش و بازیافت داره.
می‌تونی به کم کردن ضایعات برش هم فکر کنی، که با بهینه‌سازی طراحی بسته بندی از یه ورق قابل‌اجراست. برای مواد بسته بندی، کاغذ و مقوا همیشه انتخاب بهتری نسبت به پلاستیک هستن.
طبق داده‌های سازمان حفاظت از محیط‌زیست آمریکا، کاغذ و مقوا حدود یک‌چهارم زباله‌های شهری رو تشکیل میدن، اما ۲/۳ مواد بازیافتی رو شامل میشن. از طرف دیگه، پلاستیک ۱۲ درصد زباله‌ها رو می‌سازه ولی فقط ۴ درصد از کل بازیافت رو به خودش اختصاص داده. این تفاوت واقعاً چشمگیره.
هزینه‌های کمتر
همه‌چی به اندازه مناسب و طراحی سفارشی برمی‌گرده. مثلاً با جایگزین کردن پرکننده‌های بسته بندی با جاگذاری‌های اختصاصی، بخش زیادی از هزینه بسته بندی کاهش پیدا می‌کنه. طراحی هوشمندانه بسته بندی باعث کاهش مصرف مواد میشه، که این خودش به معنای هزینه حمل‌ونقل کمتره. یه راه دیگه برای کاهش هزینه، استفاده از مواد بازیافتی مثل RPET یا مواد سبک‌تر مثل مقوا با گرماژ پایین‌تره. یکی از مشتری‌ها تونست هزینه‌های بسته بندی‌ش رو با کاهش تعداد لایه‌های مقوا و استفاده از مواد سبک‌تر کم کنه. راستی این مقاله رو مطالعه کن: ایده های کم هزینه بسته بندی برای برند های کوچک
کار کمتر برای تیم بسته بندی
کارکنای انبار روزانه هزاران محصول رو برای ارسال بسته بندی می‌کنن. اشتباهات پیش میاد و اگه محصول خراب به دست مشتری برسه، معمولاً پلتفرم شما رو مقصر می‌دونن.
چطوری می‌تونی جلوی این اتفاق رو بگیری؟
بسته بندی که خوب طراحی شده باشه، راحت‌تر و سریع‌تر سرهم میشه. این کار نه‌تنها بازدهی کارکنان رو بالا می‌بره، بلکه اشتباهات تو سرهم کردن رو هم کمتر می‌کنه. نتیجه؟ کاهش ضایعات، هزینه‌ها و حتی رضایت بیشتر کارکنان.
چطوری میشه طراحی بسته بندی رو بهینه کرد؟
برای بهینه‌سازی بسته بندی، سه عنصر اصلی رو باید در نظر بگیری: مواد، شکل و اندازه، و وزن.
۱. مواد بسته بندی
منابع زیادی هستن که می‌تونن بهت کمک کنن تا به بهره‌وری عالی برسی. اما چطوری باید این مواد رو دسته‌بندی کنی؟ می‌تونی مواد رو به سبک و سنگین، شفاف و غیرشفاف، یا ارزون و گرون تقسیم کنی. اینا دسته‌بندی‌های اولیه‌ای هستن که نیاز زیادی به تحقیق ندارن و با امتحان کردن نمونه‌ها هم میشه کیفیتشون رو سنجید. یه راه حرفه‌ای‌تر اینه که به ویژگی‌های زیست‌محیطی مواد توجه کنی. این معیار می‌تونه انتخابت رو هوشمندانه‌تر کنه.
مواد قابل‌بازیافت و قابل‌استفاده مجدد
حتماً درباره مواد قابل‌بازیافت معروف مثل کاغذ کرافت و مقوای مقاوم شنیدی. ولی پلاستیک هم قابل‌بازیافته. پت (PET) یه پلاستیک مقاوم و ضدآب هست که ۱۰۰٪ قابل‌بازیافت و دوباره‌قابل‌استفاده‌ست. بسته بندی‌هایی که از پت ساخته شدن، می‌تونن توسط مشتری‌ها دوباره استفاده بشن یا خیلی راحت تو سطل بازیافت برن و تبدیل به پلاستیک بازیافتی RPET بشن. نکته جالب اینه که ویژگی‌های پت بعد از بازیافت تقریباً دست‌نخورده باقی می‌مونه. ولی یادت باشه، پلاستیک معمولی اگه درست دفع نشه، سمی و برای محیط‌زیست خیلی مضره.
مواد زیست‌تجزیه‌پذیر و کمپوست‌پذیر
فکر می‌کنی زیست‌تجزیه‌پذیر بودن یعنی مواد حتماً باید پلاستیکی نباشن؟ این یه تصور اشتباهه. مقوا و کاغذ همزمان بدون پلاستیک و زیست‌تجزیه‌پذیرن. ولی یه گروه دیگه از مواد به اسم پلاستیک‌های زیستی (bioplastics) هستن که فقط تو دسته زیست‌تجزیه‌پذیر قرار می‌گیرن.
یکی از این مواد، PLA (پلی‌لاکتیک اسید) هست، یه پلی‌استر که از خمیر تخمیرشده گیاهانی مثل ذرت به دست میاد. این ماده ۱۰۰٪ زیست‌تجزیه‌پذیره و حتی تو شرایط مناسب، قابل کمپوست شدنه.
یادت باشه: هر ماده زیست‌تجزیه‌پذیری قابل کمپوست شدن نیست، ولی هر ماده کمپوست‌پذیری زیست‌تجزیه‌پذیره.
PLA یه جایگزین عالی برای پلاستیک معمولیه، به‌خصوص برای ضدآب یا ضدچربی کردن مقوا و کاغذ. مثلاً پاکت کرافتی که با لایه PLA پوشونده شده همچنان زیست‌تجزیه‌پذیره، ولی کاغذی که با PE (پلی‌اتیلن) پوشیده بشه نه زیست‌تجزیه‌پذیره و نه حتی قابل بازیافته.
از مواد جدیدتر میشه به نیشکر (بگاس)، بامبو، پوسته نارگیل و حتی قارچ‌های میسیلیوم اشاره کرد. این مواد صددرصد زیست‌تجزیه‌پذیر و قابل کمپوست شدنه.
این ویژگی‌های دوستدار محیط‌زیست باید تو هر مارکت‌پلیس پایداری وجود داشته باشه. اما اگه نیاز به مشاوره داری با آژانس بالی تماس بگیر >> تماس با ما.
مواد غیرپایدار
کاش داستان به همینجا ختم می‌شد و همه مواد بسته بندی پایدار بودن. ولی متأسفانه، به خاطر محدودیت‌های مالی، خیلی از مارکت‌پلیس‌ها از مواد بسته بندی غیرپایدار استفاده می‌کنن.
این مواد چی هستن؟ هر نوع بسته بندی‌ای که نتونی بازیافتش کنی، زیست‌تجزیه‌پذیر یا قابل کمپوست باشه، مثل استایروفوم، پلی‌استایرن منبسط‌شده، سلفون یا ترکیبات جدانشدنی مثل کاغذ پوشیده‌شده با PE.
یه دیدگاه دیگه هم میگه مواد بسته بندی غیرپایدار اونایی هستن که از منابع غیرقابل تجدید مثل سوخت‌های فسیلی ساخته میشن. PET یکی از این مواده، و برای همین RPET همیشه انتخاب بهتریه.
در نهایت، وقتی داری بین هزینه‌ها و بهره‌وری بسته بندی تعادل برقرار می‌کنی، از خودت بپرس: آسیب زدن به زمین (و اعتبار پلتفرمت) به صرفه‌جویی تو هزینه مواد می‌ارزه؟
۲. شکل و اندازه بسته بندی
بعد از مواد، بهینه کردن شکل بسته بندی یکی دیگه از راه‌های افزایش بهره‌وریه. شکل ساده‌تر و بهینه معمولاً به کاهش هزینه‌ها کمک می‌کنه.
بسته یا جعبه‌ای انتخاب کن که فضای اضافی نداشته باشه و دقیقاً محصول رو بپوشونه. مثلاً یه ایده غیرمعمول که برای محصولات خاص عالیه، استفاده از تیوبه.
تیوب گرده و برای چیزهایی مثل بطری‌ها یا پوسترها از جعبه‌های مستطیلی که گوشه‌های اضافه دارن و مواد بسته بندی هدر میدن، خیلی کارآمدتره. اگه از مقوا ساخته بشه و با در فلزی بسته بشه، هم محصول رو خوب محافظت می‌کنه و هم مواد کمتری مصرف می‌کنه.
حالا اگه محصولت خودش مقاوم باشه و نیازی به بسته بندی سخت برای محافظت نداشته باشه، چی؟ چیزهایی مثل کتاب، ابزار، سنگ‌های تزئینی یا تخته‌ها رو میشه با کاغذ محکم بسته بندی کرد. کاغذ، هم شکل‌پذیرترین گزینه‌ست و هم خیلی سبک.
۳. وزن بسته بندی
کاهش وزن و ابعاد بسته بندی دلایل زیادی داره: جابجایی راحت‌تر، ذخیره‌سازی بهتر، ایمنی بیشتر محصول موقع افتادن، و البته کاهش قیمت ارسال. تو محاسبه هزینه حمل‌ونقل، هم وزن واقعی و هم وزن حجمی (DIM) اهمیت داره. شرکت‌های حمل‌ونقل بزرگ‌تر از این دو مقدار رو برای محاسبه هزینه انتخاب می‌کنن. اگه محصولت سبک باشه ولی تو یه جعبه بزرگ ارسال بشه، شرکت حمل‌ونقل هزینه بیشتری می‌گیره، چون بسته جای بیشتری از فضای بارشون رو اشغال می‌کنه.
علاوه بر کاهش هزینه‌ها با استفاده از موادی که نیازی به پرکننده ندارن، بسته بندی‌های سبک می‌تونن قیمت ارسال رو بیشتر پایین بیارن. اغلب، این مواد علاوه بر سبک بودن، انعطاف‌پذیری بیشتری هم دارن که به کاهش وزن حجمی کمک می‌کنه.
برخی مواد سبک و کمتر شناخته‌شده که میشه در نظر گرفت:
کاغذ دستمالی (Tissue Paper)
کاغذ دستمالی یه ماده سبک و شیکه که معمولاً برای بسته بندی محصولات لوکس، جواهرات، ساعت‌ها یا وسایل آشپزخونه استفاده میشه. این کاغذ نه‌تنها برای بسته بندی، بلکه به‌عنوان پرکننده سبک و جذاب هم کاربرد داره. بهترین نوع کاغذ دستمالی، زیست‌تجزیه‌پذیر، قابل کمپوست و بدون پلاستیکه؛ چیزی که برای بخش زیادی از مشتری‌ها اهمیت زیادی پیدا کرده.
پارچه
یه انتخاب کلاسیک و قدیمی که احتمالاً از زمان بافت پارچه رواج داشته. پارچه‌ها بسیار متنوع و به‌راحتی قابل سفارشی‌سازی هستن و به‌عنوان یه گزینه پایدار و سازگار با محیط‌زیست که مشتری رو هم جذب می‌کنه، عالی هستن. ولی دقت کن که از پارچه‌های مضر و غیرپایدار مثل اکریلیک، نایلون یا ریون دوری کنی. به‌جاش از پنبه ارگانیک، کنف یا کتان استفاده کن.
در بین بسته بندی‌های پارچه‌ای، کیسه‌های موسلین (Muslin Bags) شاید محبوب‌ترین انتخاب باشن. این کیسه‌ها سبک، به‌راحتی تا میشن و چندبارمصرف هستن، و برای چیزایی مثل جواهرات کوچک، صابون‌ها یا محصولات دست‌ساز ایده‌آلن.
برای داشتن یک بسته بندی عالی از هر نظر، نیاز هست اطلاعاتی درمورد مراحل و فرآیند بسته بندی به دست بیاری. برای اینکه بدونی طراحی بسته بندی در آژانس طراحی بالی چطور انجام میشه بخش روند طراحی بسته بندی را در سایت آژانس بالی ببین.
چطور بین کارایی، هزینه و پایداری تعادل برقرار کنیم؟
یه بسته بندی موفق هم کاربردی و راحت و پایداره، و هم هزینه زیادی نداره. امیدوارم این مقاله کمکت کرده باشه که به این هدف‌ها نزدیک‌تر بشی. اما چطور میشه همه اینارو با هم به‌دست آورد؟ فناوری و اطلاعات. با استفاده از راه‌حل‌های پیشرفته و الهام گرفتن از صنعت، می‌تونی بسته بندی‌های خلاقانه و بهینه بسازی.
نوآوری‌های بسته بندی
با اینکه هنوز استفاده گسترده‌ای ندارن، بعضی از نوآوری‌های صنعت بسته بندی به‌خاطر پایداری، بهره‌وری یا هر دو، ارزش توجه زیادی دارن. این نوآوری‌ها معمولاً حاصل کشفیات علمی، پیشرفت‌های فناوری یا روش‌های جدید استفاده از مواد موجود هستن. از جالب‌ترین نمونه‌ها میشه به این موارد اشاره کرد:
- بسته بندی‌های محلول در آب که تو آب گرم حل میشن.
- بسته بندی‌های تولیدشده از ضایعات، مثل نانو سلولز. حتی می‌تونن با تغییر رنگ نشون بدن که غذا هنوز قابل خوردنه یا نه.
- بسته بندی خوراکی. چرا بعد از یه‌بار استفاده از ظروف پلاستیکی اونارو دور بندازی، وقتی میشه از بشقاب‌ها و کاسه‌های خوراکی استفاده کرد که خودشون مثل یه میان‌وعده اضافی هستن؟
- بسته بندی خودگرم‌شونده و خودسردشونده. این بسته بندی‌ها بدون نیاز به منبع انرژی خارجی می‌تونن برای کاربردهای نظامی یا کمک‌های بشردوستانه خیلی مفید باشن.
البته یادت باشه که قوانین مربوط به منابع بازیافتی تو مناطق مختلف فرق دارن. مثلاً بعضی از کشورهای اتحادیه اروپا گزینه‌های خیلی محدودی برای پردازش بسته بندی‌های کمپوست‌پذیر دارن.
الهام از رقبا
بزرگ‌ترین مارکت‌پلیس‌های دنیا به‌طور مداوم دارن به سمت بهینه‌سازی بسته بندی‌های پایدار و کارآمد حرکت می‌کنن. اگه می‌خوای ازشون عقب نمونی، باید محیطت رو خوب زیر نظر بگیری.
خیلی از کسب‌وکارها به خاطر صرفه‌جویی در هزینه، کاهش فشار کاری یا اقدامات محیط‌زیستی، به بسته بندی‌های کوچیک‌تر، سبک‌تر و چندبارمصرف روی آوردن. چند نمونه از برندهایی که از این تغییر راضی بودن:
- Biotika: این تولیدکننده لهستانی شمع‌های معطر و خوشبوکننده‌های خونه، با تغییر تأمین‌کننده خودش تونست بودجه بازاریابیش رو ۱۰٪ افزایش بده.
- Xlash España: شعبه اسپانیایی یه تولیدکننده معروف لوازم آرایشی با کمک تأمین‌کننده جدیدش جعبه‌های برندشده جدیدی طراحی کرد که علاوه بر کیفیت، قیمت خیلی خوبی هم داشتن.
- Raylo: یه شرکت اجاره گوشی موبایل که به‌خاطر ارزش‌های مشترک محیط‌زیستی، تصمیم گرفت با یه تولیدکننده بسته بندی پایدار همکاری کنه. نتیجه؟ کاهش ۱۱٪ در هزینه تولید بسته بندی و بیش از ۲۰٪ کاهش در وزن بسته بندی.
بسته بندی شما فردا چجوری به نظر میاد؟
این کاملاً به خودت بستگی داره. هر استراتژی با بقیه فرق داره و چشم‌انداز تجارت الکترونیکی دائماً در حال تغییره. اما چیزی که الان می‌تونی انجام بدی اینه که این سوال‌ها رو از خودت بپرسی و دنبال جوابشون بگردی:
از کدوم یکی از بسته بندی‌هام بیشتر از همه راضی‌ام؟
چی باعث شده این بسته بندی کارآمد باشه؟
چطور می‌تونم بسته بندی‌هایی که ازشون راضی نیستم رو بهتر کنم؟
هزینه بهبود اون‌ها چقدره و چقدر از این بهبود سود می‌کنم؟
چند درصد از بسته بندی‌هام دوستدار محیط‌زیسته؟ (قابل بازیافت، چندبارمصرف، زیست‌تجزیه‌پذیر یا کمپوست‌پذیر)
